1981-1988 Oorsprong Democrazy
Democrazy vindt zijn oorsprong in jeugdhuis Zwabber. Die was op zijn beurt ontstaan uit de Y.M.C.A.-organisatie van Gent. De vrouwenvereniging besloot om het uitgestorven jeugdhuis aan de Koningin Elizabethlaan nabij het Sint-Pietersstation nieuw leven in te blazen. Aanvankelijk bereikte dat initiatief weinig jongeren, behalve enkele die in de buurt van het station op kot zaten. De activiteiten werden uitgebreid en het resultaat bleef niet uit. Meer en meer jongeren en scholieren vonden hun weg naar het jeugdhuis. De uitbreiding van het ledenaantal zorgde ook voor een uitbreiding in de werking. Het groeiende jeugdhuis begon echter in conflict te komen met moederhuis Y.M.C.A. omwille van plaatsgebrek. Zwabber hekelde daarbij het gebrek aan inspraak waarop de Gentse Y.M.C.A. op hun beurt dreigde met de sluiting van het jeugdhuis indien enkele beperkingen op de werking niet aanvaard zouden worden. Zwabber verzette zich daartegen en scheurde zich de facto af op 23 september 1981.
De Zwabber was een jeugdhuis in de traditionele zin van het woord: er vonden wel sporadisch optredens plaats, maar die stonden in het teken van het jeugdwerk, de hoofdbekommernis van de organisatie. Het keerpunt kwam midden jaren '80 toen enkele jongeren - voornamelijk afkomstig uit het Kortrijkse - hun ei in de Zwabber kwamen leggen na omzwervingen in de Limelight (Kortrijk) en de Vooruit. Ze zorgden meteen voor een andere dynamiek: van het traditionele jeugdwerk schoof men op naar een clubwerking. In deze periode werden vooral Britse, edgy indiebands geboekt. Dit was niet evident, maar het enthousiasme en de DIY-mentaliteit waren niet te stuiten. Een grote moeilijkheid was de statutaire bepaling van Zwabber als 'jeugdhuis', een probleem dat ook voorkwam bij veel gelijkaardige organisaties. Om de broodnodige subsidies telkens opnieuw los te weken, moest men voldoende jeugdwerkactiviteiten organiseren, iets waar de nieuwe lichting met de nodige creativiteit mee omging. Want subsidies voor muziekclubs, een organisatievorm die pas midden jaren '90 wettelijk zou gedefinieerd worden, bestonden toen nog niet.
Een ander probleem stelde zich in de locatie. Niet alleen was die te ver verwijderd van het centrum om gemakkelijk een eigen publiek aan te trekken, na verloop van tijd werd duidelijk dat het gebouw, ondanks enkele herwaarderingspogingen, op zijn limieten stootte en vooral niet voldoende geïsoleerd was. Na meerdere klachten besloot Zwabber een andere locatie te zoeken en een beetje later om door te gaan op het nieuwe elan met een nieuwe naam. Op 20 mei werd de nieuwe naam gestemd op de algemene vergadering om tegen 27 augustus in het Staatsblad te verschijnen. Zo werd 1987 het glorieuze jaar waarin jeugdhuis Zwabber officieel transformeerde in jeugdhuis Democrazy. De naam was een veruitwendiging en beantwoording van een verzuchting, ja zelfs "groeiend ongenoegen van een steeds in aantal toenemend nieuw publiek i.v.m. het gebrek aan inspraak."
1988-1998 Muziekclub Democrazy
1988 werd ingezet op de nieuwe locatie in de Reinaertstraat in de volkswijk Brugse Poort. De oude textielfabriek bood plaats aan zo'n 350 mensen. Democrazy had de infrastructuur overgenomen van toneelgezelschap Symptoom, dat een werkgroep zou worden binnen Democrazy en hun middelen met de nodige creativiteit doorsluisde naar Democrazy. Het jeugdhuisstatuut zou nog een tijdlang zorgen voor onduidelijkheid. Democrazy ontpopte zich niettemin snel tot compromisloze cultclub en één van dé Belgische vaandeldragers van de punk- en grungescene. Een groot deel van de geboekte bands was gestald bij Amerikaanse labels als Sub Pop en Amphetamine Reptile Records. De programmatie enkel hiertoe reduceren zou die echter tekort doen want naast grunge en punk kwamen ook noise, avant-garde, garage, blues, metal, hardcore, rockabilly, reggae, surf enz. aan bod. Bezoekers kwamen vanuit heel België, maar ook Nederland en Noord-Frankrijk. De werking steunde op enkele - hoofdzakelijk parttime - werknemers in het DAC-statuut (variërend tussen de 5 en 9) en zo'n 30 vrijwilligers en opereerde nogal anarchistisch. Men kan zeggen dat die 'werkwijze' aansloot bij de boomende programmatie.
De concertfrequentie steeg van 23 in 1988 naar 73 in het recordjaar 1994, met voor de periode '88-'95 een gemiddelde van 48 evenementen per jaar. Enkele grote en gevestigde waarden die van leer trokken op het Democrazypodium: Dee Dee Ramone, Moe Tucker & Sterling Morrison (zie Velvet Underground), The Grandmothers of Invention (begeleidingsband Frank Zappa), Dos (met Mike Watt, zie The Minutemen en (Iggy Pop &) The Stooges en Kira, zie Black Flag), Nik Turner (zie Hawkwind) en Pat Boone.
Democrazy ontleende zijn cultstatus echter vooral aan de programmatie van gerenommeerde undergroundbands die zeker vandaag de dag tot de verbeelding spreken. Een kleine greep: Saint Vitus (doom pioniers), Unsane, The Neon Judgement, Giant Sand, Sin Alley (met Ruben Block), The Dwarves, The Jesus Lizard, Godflesh, Buffalo Tom, Swans, Yo La Tengo, Chumbawamba, Soapstone, Scorn, Bettie Serveert, Supersuckers, Reverend Horton Heat, New Bomb Turks, The Gun Club (met Jeffrey Lee Pierce), Sebadoh (met Lou Barlow van Dinosaur Jr), Neurosis, Smog, Asian Dub Foundation, Zion Train, Fifty Foot Combo, The Oblivians, God Bullies, The Saints, Heideroosjes, Barkmarket (met Dave Sardy), Motorpsycho, Screaming Trees (met o.a. Mark Lanegan), 'huisbands' Caspar Brötzmann Massaker en No Tomorrow Charlie, Billy Childish, The Lemonheads, Mudhoney, Ween, Melvins, Gwar, Steve Wynn, The Evil Superstars, Afghan Whigs, Urban Dance Squad, Jon Spencer Blues Explosion, Faith No More en natuurlijk Nirvana (volgens Humo "dé Gentse muzikale stadsmythe bij uitstek"). Ook speelde Thin White Rope er zijn allerlaatste show en nam dEUS er zijn eerste single op ("Zea").
Eind 1996 vond een ommezwaai plaats op diverse vlakken. Met het tanen van grunge en in zijn slipstream andere alternatieve rock kwam ook verandering in de programmatie. Er werd relatief minder gitaarmuziek geprogrammeerd en ook in de werking van Democrazy vonden enkele belangrijke wissels plaats. Democrazy speelde nu meer en meer een pioniersrol in de opkomende electronicascene, vooral drum 'n bass en techno. Het is evident dat ook het publiek een transformatie onderging. Eén constante evenwel: Democrazy was een trendsetter, een anticiperende en progressieve promotor en organisator van underground en baanbrekende muziek voor ze mainstream werd. Electronische acts zoals Roni Size, Richie Hawtin, Robert Leiner, Mark Broom, Ed Rush, Howie B, Neil Landstrumm, CJ Bolland en Patrick Pulsinger zouden later op grotere schaal furore maken. Grunge, punk, surf en aanverwanten sierden ook nog regelmatig de affiche en opvallend was het grotere aandeel van Belgische (beginnende) bands zoals Thou, Soulwax, Ozark Henry, 't Hof Van Commerce, Das Pop, Starflam enz.
Structurele problemen staken echter meer en meer de kop op. Het werd steeds moeilijker om het hoofd financieel boven water te houden. Democrazy verenigde zich daarom met enkele andere clubs in vzw Clubcircuit om bovenal een popbeleid af te dwingen van de Vlaamse Minister van Cultuur, en naderhand een 'kartel' te vormen voor prijsverdringing naar boekingsagenten toe. Democrazy was al van in het begin - eind 1993 - in dat overleg betrokken. De feitelijke oprichting van vzw Clubcircuit gebeurde in 1997. In datzelfde jaar ontvingen de 5 clubs een eerste, gelijkmatig verdeelde subsidie van minister Martens. Ook Stad Gent en in mindere mate provincie Oost-Vlaanderen kwamen ondertussen met steun over de brug. Bijna alle andere clubs in het Clubcircuit kregen van dezelfde politieke niveaus wel (veel) meer middelen ter beschikking. Jammer, want Democrazy zat in de top qua aantal concertavonden en percentage Belgische acts. Officiële erkenning en structurele subsidiëring in het kader van het Vlaamse Muziekdecreet kwam een jaar later - alle clubs krijgen weer een even groot deel van de koek - maar het bleef moeilijk functioneren. Democrazy verhuurde zijn zaal ondertussen aan derden om geld in het laatje te krijgen, en organiseerde zelf steeds meer fuiven. Dat zorgde dan weer voor buurtoverlast in de volkswijk. Verzoeningspogingen met de buurt ten spijt volgden politiebezoeken elkaar op, en de roep om Democrazy te sluiten weerklonk steeds luider.
1998-2008 Nomadenclub
In 1998 zorgden de (geluids)problemen in de Reinaertstraat ervoor dat Democrazy een andere stek moest zoeken. Roni Size en Ed Rush losten er de laatste decibels. Er volgden enkele moeilijke jaren. Na een jaar in het Kuipke (van september 1998 tot september 1999) en een nog korter verblijf in een industrieel pand in het verre havengebied (Skaldenstraat 56 in de wijk Meulestede vanaf oktober 1999), werd Democrazy in 2000 een rondreizende organisatie. Het aantal activiteiten daalde in 1999 naar 22, in 2000 naar 7. Dat jaar transformeerde Democrazy naar een vzw.
In tussentijd had men de hoop gevestigd op de rockboot Basilea. Het 70 jaar oude passagiersschip werd in 1996 onder impuls van volksvertegenwoordiger Dany Vandenbossche en Walter De Buck aangekocht door vzw Vaarwater. Democrazy sloeg daarbij de handen in elkaar met Jes (Jeugd en Stad) en Lejo. Vanaf 2000 kondigde men met de regelmaat van de klok een nakende opening aan maar rapporten van experten, een lek, een brand, stabiliteits- en vooral financiële problemen - een vicieuze cirkel van werken die niet opschoten door geldgebrek en vica versa - fnuikten dit project. In 2007 zou de handdoek definitief in de ring worden geworpen met de ontbinding van vzw Vaarwater.
Van 2002 tot 2007 is er opnieuw sprake van zo'n 35-tal producties per jaar. De nieuwe permanent verantwoordelijke wilde programmeren "voor het publiek van vroeger, het publiek van nu en voor een toekomstig publiek". Om de locatieproblemen te kunnen opvangen, ging Democazy tal van samenwerkingen aan met Gentse organisaties die een concertruimte ter beschikking hadden. Zo organiseerde men samen met Vooruit optredens onder de naam Club Midi. Verder werd er ook samengewerkt met Boomtown tijdens de Gentse Feesten van 2002 en werden diverse acts geboekt op verschillende locaties. Vooral de Centrale en Charlatan kregen Democrazyproducties over de vloer, maar ook vele andere zalen werden gebruikt (SMAK, Rector, Neboboot, Handelsbeurs, Trefpunt (o.a. Red Light District tijdens de Gentse Feesten van 2003), Minus One, ACEC-fabriek, Het Gouden Hoofd, Quartier,...). De programmatie bestreek een ruim veld gaande van drum 'n bass, hiphop, stonerrock, surf (de Gentse surfgolf!), punk, reggae, noise, indie, hardcore, blues enz.
Enkele opvallende namen: Rahzel (The Roots), Fennesz, Chris Whitley, Biohazard, Hermano (met Andy Garcia, zanger van Kyuss en Steve Earl van The Afghan Whigs), Fu Manchu, Trans Am, Spineshank, Slim Jim Phantom (zanger van The Stray Cats), KRS-One, Prong, Postmen, Youngblood Brass Band, The Flaming Lips, Non Phixion, Mad Sin, Jimi Tenor, Sophia, The Meteors, Boban I Marko Markovic Orkestar, Isobel Campbell & Mark Lanegan, Krewcial, Zap Mama, Brant Bjork (drummer van Kyuss), Dilated Peoples, Monster Magnet, Cult Of Luna, Laibach, Chris Spedding (sessiemuzikantlegende), Mercury Rev, Mad Sin, The Dillinger Escape Plan, X-Ecutioners, Howie B, Chokebore, Talib Kweli, Killing Joke, Stereo MC's, Nashville Pussy, Heavy Trash (met Jon Spencer), Black Mountain, Mudhoney, The Young Gods en vele anderen. Democrazy organiseerde in 2006 het laatste optreden van Fifty Foot Combo onder de naam 'The Last of The Monstrophonic Sound'. Masters Of Reality (Chris Goss) trad op in het SMAK met gasten Josh Homme & Nick Oliveri (Queens of The Stone Age). Volgens de legende leerden Josh Homme en Tim Vanhamel er elkaar kennen via de Dewaele Brothers wat zou leiden tot enkele samenwerkingen.
Er werd niet enkel met zalen samengewerkt, maar regelmatig ook met labels en andere organisaties allerhande (De Hop (Lefto & StuBru), Drunkabilly Records, Kozzmozz, Eye Spy, Metalheadz, Pyrrhus, Bug Klinik, Skam, Stonesthrow, B9000, Analog Pleasures, Vagrant, Twisted Hardware enz.) en enkele nieuwe concepten zagen het daglicht (Clubside Down (i.s.m. StuBru), Elektroteknik, Mystic, Ultra, Rock & Roll Masterclass,...). Ieder concept richtte zich op een bepaald muziekgerne en publiek.
Democrazy stond weer op de kaart maar de omstandigheden waren verre van ideaal. Ten eerste zorgde het uitbesteden van producties natuurlijk voor minder inkomsten. Provincie Oost-Vlaanderen gaf onrechtstreeks steun voor het verbouwen van de Basilea, steun die Democrazy in de praktijk uiteindelijk dus nooit heeft kunnen gebruiken. In 2002 werd de Vlaamse subsidie van Democrazy dan wel verhoogd, er was maar één club die minder kreeg. Het advies van de beoordelingscommissie Muziek in 2006 verwoordt het redelijk goed: "Na 1998 had de club een vaste locatie. Daarna ging het bergaf omdat Democrazy er niet in slaagde een nieuwe vaste locatie en passende partners voor haar specifieke programmering te vinden. Bij de vorige adviesronde (eind 2001, begin 2002) leek Democrazy dan ook een lege doos, zonder eigen zaal en met een beperkte programmering. Toch kreeg de club nog een kans en Democrazy heeft deze weten te benutten. De club heeft het nodige aanpassingsvermogen getoond en weet met beperkte middelen en mogelijkheden toch een goede programmapolitiek te voeren. Momenteel heeft Democrazy nog steeds geen eigen concertzaal, maar de club heeft zich met z'n programmering wel kunnen profileren als programmator van nieuw talent binnen de alternatieve rockmuziekscène. Hiermee vult Democrazy een leemte op in het Gentse muziekgebeuren." Een verhoging van de subsidie zat er evenwel niet in.
In 2004 slaagde Democrazy erin samen met Kinky Star en Vooruit tegemoet te komen aan de nood aan repetitieruimtes in Gent door het Gentse stadsbestuur ervan te overtuigen een leegstaande vleugel van de Leopoldkazerne om te bouwen.
Democrazy vierde zijn 20ste verjaardag in 2002 in de Vooruit met optredens van Motorpsycho, Zen Guerilla, Fifty Foot Combo, The Panacea, D'Arcangelo, Techno Animal (Justin Broadrick), Hypnoskull vs Tunnel, Spacid, Kohn, Steffi en Yeti. In de Charlatan werden 25 kaarsjes uitgeblazen in 2006 met Slum Village en Preacha Mat. Rock, surf, drum 'n bass, hiphop, acid en breaks in Vooruit en Charlatan, kan het exemplarischer?
2008-2012 Nieuwe Democrazy
In 2008 volgde een nieuwe start die een einde maakte aan deze moeilijke periode. Met een nieuwe ploeg, een nieuwe huisstijl en vooral veel visie, durf, inzet en overtuiging wordt de naam Democrazy opnieuw alle eer aangedaan. Er wordt nog steeds resoluut gekozen voor een eigenzinnige progammatie. Maar zonder zich ergens tegen af te zetten, wil Democrazy een motor en een inspirator zijn die muzikale, creatieve en artistieke dynamiek voedt en vorm geeft. Naast een omvangrijk programma, dat een breed publiek aanspreekt, wordt nog altijd met overtuiging in de 'marge' of in niche genres geprogrammeerd.
Een aanpak die zijn vruchten afwerpt, want de grondige herziening van de werking resulteert in een indrukwekkende groei op het vlak van publiekscijfers. Het deficit uit het verleden werd volledig weggewerkt en men sleutelt aan de kwaliteit van het programma.
Een aantal belangrijke partnerships worden ontwikkeld of nieuw leven ingeblazen. Er zijn samenwerkingen met Boomtown (pop- en rockfestival tijdens de Gentse Feesten), De Beloften (Gents pop- en rockconcours), tijdelijke autonome zone DOK, internationaal Showcasefestival Glimps, theaterhuis NTGent (concerten in Minnemeers en de Schouwburg) en Handelsbeurs. De bestaande partnerships met Vooruit, Charlatan en de Centrale krijgen een nieuw elan. Democrazy is ook samen met Kinky Star de beheerder van de Repetitieruimtes in de Leopoldskazerne. In 2010 waren er ruim 70 samenwerkingen.
Democrazy is erin geslaagd om op korte tijd opnieuw credibiliteit en uitstraling te verwerven, niet alleen als alom gerespecteerde pop/rockspeler in de sector, maar ook als gegeerde partner voor iedereen die op een professionele en inhoudelijke manier met creatieve en muzikale projecten wil bezig zijn. Op die manier kan Democrazy een verlengstuk breien aan haar roemrijk verleden, zonder nostalgisch achterom te kijken: de huidige programmatie moet niet onderdoen voor wat zich vroeger op het podium van Democrazy afspeelde. Enkele spraakmakende namen uit het recente programma: Aloe Blacc, DJ Shadow, Mr. Scruff, Tindersticks, Isobel Campell & Mark Lanegan, Jamie Woon, Squarepusher, The Mars Volta, Wu-Tang Clan, Ice Cube, Mos Def, Lee Perry, Jamie XX, Jim Kerr (Simple Minds), Monster Magnet, Yeasayer, Fink, Goldie.
De zoektocht naar een vaste locatie gaat verder. Er was de hoop om van zaal Minnemeers het Democrazy-hoofdkwartier te maken, maar (opnieuw) wegens geluidsoverlast lijkt dit niet langer een optie. Het is hiervoor echter wachten tot na 2012: de Gentse schepen van Cultuur Lieven Decaluwé kondigde aan dat de renovatie en het geluidsdicht maken niet in de huidige legislatuur te realiseren valt. Democrazy blijft ondertussen niet bij de pakken zitten en kent het grootste aantal producties in zijn hele geschiedenis.
In april 2012 vierde Democrazy zijn 30ste verjaardag met een concertreeks in de Vooruit met o.a. Balthazar, 't Hof van Commerce, Daniel Johnston, Peter Doherty, Theo Parrish, Mark Stewart, Logistics en Merdan Taplak. Op 27 oktober opent de expo '30 jaar Democrazy' bij de Vieze Gasten in de voormalige Democrazyzaal in de Reinaertstraat.
Tekst door Bram Dewilde, beelden werden verzameld door Lander De Coster.